W trakcie eksploatacji sieci kanalizacyjnej ważne jest, żeby poznać przyczyny powstawania uszkodzeń. Rozpoznanie to pozwoli na wyeliminowanie wielu awaryjnych sytuacji w przyszłości, ale także zwróci uwagę na konsekwencje zaistniałych usterek i ułatwi planowanie działań prowadzących do odnowy przewodów kanalizacyjnych. Występujące awarie uzależnione są w znacznym stopniu od zastosowanego materiału i technologii, warunków wodno-gruntowych, korozji, a także procesów starzenia.
Spośród najczęstszych rodzajów uszkodzeń można wyróżnić:
1) Nieszczelności w przewodach kanalizacyjnych – wiążą się głównie z zastosowaniem nieodpowiednich uszczelnień. Dodatkowo warto zwrócić uwagę na uszkodzenie rur czy występowanie wad produkcyjnych przed ich montażem. Do zmniejszenia szczelności może się także przyczynić nieumiejętne prowadzenie robót oraz niestaranne wykonanie. Również eksploatacja przy przekroczeniu dopuszczalnych temperatur ścieków, a także wykorzystaniu niewłaściwych urządzeń czyszczących może spowodować rozszczelnienie rurociągów oraz ich uszkodzenie.
2) Przeszkody w przepływie ścieków – najczęściej przyczyną jest projektowanie przewodów niezgodnie z wytycznymi i normami dotyczącymi przewodów kanalizacyjnych oraz niewłaściwe wykonanie. Wyróżnić tu można ułożenie przewodu z nieodpowiednim spadkiem podłużnym czy też wadliwe wykonanie uszczelnień, a także błędne podłączenie przykanalików oraz umieszczenie innych przewodów wewnątrz przewodu kanalizacyjnego. Istotne znaczenie ma też podłączenie przykanalików do nieodpowiednich przewodów kanalizacyjnych (deszczowy do sanitarnego lub odwrotnie), a także wykorzystanie uszczelnień złączy wrażliwych na przerosty korzeni. Zastosowanie materiałów posiadających rysy lub ubytki może z kolei przyczynić się do pojawienia się nieszczelności, które przyczynią się do przerastania korzeni i przedostawania się gruntu do wnętrza rurociągu.
3) Uszkodzenia powodujące obniżenie nośności konstrukcji przewodów kanalizacyjnych – wspomniane szkody związane są ze ścieraniem się dna rurociągów, korozją ich ścian wewnętrznych, zarysowaniami, ubytkami konstrukcji.
4) Charakterystyczne uszkodzenia rurociągów wybudowanych – uszkodzenia te spowodowane są ponadnormatywnymi ugięciami wierzchołków, których wystąpienie łączy się z pominięciem wytycznych i informacji zawartych w normach dotyczących prowadzenia obliczeń statyczno-wytrzymałościowych, zastosowaniem niewłaściwych przewodów o zbyt małej sztywności obwodowej ich powłoki, a także wpływami termicznymi czy też pojawieniem się nieszczelności. Dodatkową przyczyną uszkodzeń mogą być lokalne wgniecenia.
5) Poprzeczne przemieszczenia rur oraz podłużne rozsunięcie – istotną rolę odgrywa tutaj błędne przeprowadzenie robót wykonawczych, w szczególności niepoprawne przygotowanie podłoża wykopu, a także częste zmiany poziomu zwierciadła wody gruntowej przy rurociągu w trakcie eksploatacji. Destabilizacja posadowienia przewodu może spowodować osiadanie rur lub studzienek kanalizacyjnych, bądź też wyparcie zbyt lekkich rur z tworzyw sztucznych.
Wystąpienie awarii przewodów kanalizacyjnych wiąże się z poważnymi konsekwencjami, zaburzającymi prawidłową pracę sieci. Wcześniejsze rozpoznanie przyczyn niesprawności rurociągów umożliwi właściwe rozplanowanie zabiegów renowacyjnych.